De lipstick-index is in 2001 in het leven geroepen door Leonard Lauder, de voorzitter van het farmaceutische bedrijf Estée Lauder. De index is een uitvloeisel van de zogeheten lipstick theorie of het lipstick effect. Volgens deze theorie stijgt tijdens een economische recessie de verkoop van lippenstift. Dit zou zijn omdat lippenstift een weliswaar opzichtig, maar tegelijkertijd goedkoop luxeartikel is.
Aanhangers van de lipstick theorie verwijzen met graagte naar de Depressie toen de verkoop van cosmetica met 25% toenam, ondanks de verder krimpende economie. Ook in 1990 en in 2000 stegen de verkopen. Volgens Dhaval Jishi van investeringsmaatschappij RAB Capital, neemt de werkgelegenheid in de cosmetica-industrie toe waar die in andere sectoren afneemt; het bewijs dat de verkoop van cosmetica positief correleert met afnemend consumentenvertrouwen.
De theorie ligt echter onder vuur: niet alleen is het bewijs ervoor voornamelijk anekdotisch, de verkoop van cosmetica blijkt ook te stijgen tijdens een hoogconjunctuur. Volgens marktonderzoeksbureau NPD Group is het zinvoller een `beauty index` in het leven te roepen. Immers, `schoonheid` als categorie blijft belangrijk tijdens een recessie terwijl lippenstift modegevoelig is.